
Sağırağa’dan Sagra’ya Uzun Bir Yolculukta Yanlış, Eksik Bilinenl
Bu haber 1855 kez okunmuş ve görüntülenmiştir.
Sosyal
medyada burada paylaştığım kolajda yer alan SAGRA Çikolatanın kurucusu merhum
Kahraman Sağırağa’nın 1964 yılında fındık sergisine uzanmış fotoğrafını görünce
yorumları okuma ihtiyacı hissettim. Zira benim için SAGRA, 3 yıl görev
yaptığım, ekmek yediğim ve başarılı bir performansın ötesinde kendime mesleki
olarak da kazanımlar sağladığım aidiyet duyduğum bir marka, kurum.
94 Sonbaharında
merhum Süleyman Demirel’in talimat / ricası ile Bayındır Holding – Kamuran
Çörtük tarafından satın alındığı / alınmak durumunda kalındığında SAGRA SPECİAL
MAĞAZALAR A.Ş. nin Genel Müdür Vekili olarak sorumluluk üstlenmiştim. Çok kısa
sürede ürün ve temsil bütünlüğü bozulmuş, kimliğini kaybetmiş, popülaritesinden
eser kalmamış, ana konseptin dışında da olsa kağıt üzerinde sayısı 120’lerde
gözüken ancak fiiliyatta 80 kadar kalmış Sagra Special mağazasını her yönüyle
yenileyerek, pazarlamanın bileşenlerinden etkince yararlanarak, ürün gamını iç
ve dışardan tamamlayarak ideal, örnek bir franchising zinciri oluşturmuştuk.
310 mağaza o yılların Türkiye’sinin en yaygın zinciri idi. 1996’nin koşullarına
göre olağanüstü olarak değerlendirilebilecek bir ayda 19 mağaza açılışı
yapabilen mali ve üretim gücüne, liyakatli kadrolara, ürün zenginliğine
sahiptik.
Dönelim sosyal
medyada yerel portalın paylaşımına. 2 günde 6 binden fazla kişi beğeni koymuş,
139 kişi paylaşmış, 150 civarında da ana paylaşıma yorum yapılmış. Süratle
yorumlara baktım; birçoğuna üzüldüm ve (markanın şimdiki sahipleri adına) bu
paylaşımı yapma ihtiyacı hissettim…
Uzun olacak ama
muhtemelen bu yazı İşletme Fakültelerinde hocalarca da işleneceğinden yazmaya,
okumaya değecek.
Sosyal
Medyada Sagra İçin Yapılan Yorumlar:
• Devletimiz kendi
yerli markalarına sahip çıkmıyor.
• Yabancı firmalar
ile kalitesiz üretim yapan yeni firmalara yem edildi. Kaliteli ürünler üreten
yerli ve milli güzide firma devletçe desteklenmedi.
• Sahip olarak çok el
değiştirdi.
• Sektöründe ilklerin
öncüsü Sağra, Kahraman Sağırağa’nın oğulları Bekir ve Yener tarafından 90 ların
sonunda Bayındır Holdinge satıldı.
• Başka ülkelerdeki
karteller ve yerli siyasi işbirlikçileri tarafından bitirildi firma,
• 100 kişi 25 araçla
gelip devletin gözü önünde adamın fabrikasına çöktüler. Daha sonra da Bayındır
Holding aldı.
• …. Yerli ürünümüze
sahip çıkamadık maalesef.
• Türkiye’nin
markasıydı,
• Ordu’ya iş ekmek
sağlayan Sagra, keşke satılmasaydı, Ordu’nun milli ve yerlisi olarak
kalabilseydi,
• İflas ettirdiler,
Nutella’nın yolunu açtılar,
• Rahmetli, senden
sonra tüm mülk ve fabrikan talan edildi,
• Yerli diye alırdık,
şimdi duyduk ki İsrail firması almış, bitti…
• Türk markası
değilmiş artık. Tadelleyi çok severdim. Ama artık almıyorum.
• Yabancılara peşkeş
çekildi bizim Tadellemiz,
• 2021’de OYAK’a
satıldı. Sagra grubunda hiç yabancı sermaye yok, yerli ve milli bir firmadır.
• Sanovel grubuna
satıldı diye biliyorum.
• Sanset yerli
sermaye mi?
• Kartellere yem
ettiler. Sağranın yerini Nutella aldı.
• İsrail malı diye
raflardan kaldırıyorlar. Ama etiket Türk Malı diyor!
• % 100 Türk Malı
olduğunu biliyorum da neden boykot listesinde onu anlamadım.
• Millet duyduğuna
inanıp kraldan çok kralcı oluyor. Fındık ve çikolata ikilisi konusunda
Tadelle’nin yanına yaklaşamayan firmaların uydurmasıdır.
• Sagra Speciallerde
çikolata çeşmesi vardı. Küçüklüğümüzde yiyemesek de çeşmeden sürekli çikolata
akar sanırdık, sevinirdik.
• Küresel sermaye ve
yerli işbirlikçileri Sagra’yı çökertti.
• Devlet sahip
çıkmadı çıkamadı / Amerikan manda baskısı!
• Sarelle’nin son
hali Nutella’yı 9’a çarpıp 6’ya böler, yetmediği gibi kare kökünü de alır!
• Sağra Ailesi
zamanında çikolata üretmek için yurt dışından makine getirmek istiyor. Hükümet
izin vermiyor. Kaçak yollardan getirip fabrika kurmuşlardı.
Çoğu kökünden yanlış
olan yorumları tek tek yanıtlama yerine bildiğim kadarıyla sahiplik durumunu,
sürecini özetlersem daha net sonuç almış olacağım.
Firma, 1936 yılında
merhum Kahraman Sağırağa tarafından Ordu’da yüzde 100 yerli bir aile şirketi
olarak kuruldu. Zaman içinde Sağra ailesi bir şehrin kaderini değiştirirken,
fındık sanayiciliğini de ülkemize kazandırdı.
1964 yılı Ordu'da
fındık için milat olarak kabul edilir. Sağırağa Ailesi sayesinde fındık ilk kez
çuvaldan çıkıp modern ambalajlarda endüstriyel boyutta işlenmeye başlanır.
Büyük oğul Ünal Sağra, fındık sanayiciliği konusunda Almanya'ya öğrenim görür,
Alman Köhler'in çıkardığı ilk fındıklı çikolatadan Hamburg fındık borsasına kadar
bu alanda deneyimler kazanır.
Olağanüstü inovatif
becerisine sahip Ünal Sağra ilk fındık kırma makinesini üretime almaktan
fındıkla kakaoyu birleştirerek bir çok yeni tadın dünyada ilk kez tüketiciye
sunulmasına kadar yeniliklere imza atar. Örneğin bar kategorisinde dünyada
geliştirilmiş ilk ürün Tadelle’dir. Ki bizim dönemimizde Fatih Terim ve çocuk
oyuncu Volkan’la “Türkiye Bu Tadı Çok Seviyor” sloganlı reklam kampanyamız
müthiş etkili olmuştu.
Nugatella da,
Sarelle’de başarılı öncü marka ve ürünlerdir. Nutella ile çok mukayese edilen
bir ürün olan Sarelle ile ilgili geçmişte bir çok panelde, derste anlattığım
bir anekdotumu da kısaca özetlemek isterim.
Pazarda kakaolu
fındık ezmesi kategorisinde 20’den fazla marka var ama en bilinen 5 marka
Chokella, Nutella, Sarelle, Çokokrem ve şimdi anımsayamadığım x idi.
Profesyonel araştırma şirketleri markaları açık şekilde bu ürünleri deneklere
tattırdığında Sarelle genelde üçüncü sırada yer alırdı. Aynı tad panelleri
farklı zaman ve ortamlarda bu kez markalar gizlenmiş olarak yapıldığında ise
Sarelle enterasan bir şekilde açık ara birinci çıkıyordu!
(Benzer durumu Nivea
ve Arko Yağlı Krem çalışmasında da yaşamıştık! Orda nedenler çok daha
farklıydı. Ayrı yazı konusudur)
Demem o ki, Tadelle
ve Sarelle bu kadar güçlü ve de kaliteli ürün ihtiva eden % 100 Türk
markalarıdır.
Ünal Sağra’nin
inovatif yönünden bahsetmiştim. Türk insanına çikolata yedirebilmek ve de
çikolatalı ürünlere erişebilmelerini sağlamak için 1985’de Türkiye için henüz
hiç bilinmeyen franchising modelde çeşmesinden çikolatanın, fındık ezmesinin
aktığı mağazalar açmaya başlamıştır. Çikolatanın üretim formülünde sağladığı
değişikle birim maliyet ve raf fiyatını dörtte biri düşürerek İlk 10 yılda kişi
başı tüketimin 50 gramdan 450 grama çıkmasını sağlamıştır. Ve bunu insan elinin
değmediği, mutlak hijyenin sağlandığı continu sistemle glikoz şekeri değil
Suluova’nın pancar şekeri ile üretimi gerçekleştirerek sağladı. 90 larda Sagra,
iç pazarda raflarda ağırlığını artırmaya başladığı gibi Türk fındığından
yarattığı katma değerli ürünlerini 50’den fazla ülkeye satar konuma gelmişti.
Ancak, Ünal Sağra
ürün geliştirmede de gösterdiği süper başarılı girişimciliğini hiçbir zaman
şirket yönetimi ve kurumsallaşmada gösteremediğinden (!) 90 lı yılların başında
ülkede yaşanan ekonomik krizlerinde baskısıyla şirketin finansal açıdan zor
duruma düşmesini engelleyemedi. Avans çekleri alınmış bayilere ürün
teslimlerinin yapılamaması sektörde domino etkisi de yarattı. 93’de üretim
durdu ama şirketin bazı güçlü bayilerinin tesislerde kendi adına üretim yaptığı
hep söylendi.
O yıllarda 2 bine
yakın çalışanı ile tek başına Ordu ilinin ekonomik açıdan lokomotifi olan
Sağra’nın kapalı – atıl olması, binlerce ailenin mağdur olması demekti. Bunun
yapılacak ilk siyasi seçimlerde yükleyeceği ağır faturayı dikkate alan merhum
Süleyman Demirel’in referansıyla Sağra Grubu, Yönetim Kurulu Başkanlığını
Samsun’lu Kamuran Çörtük’ün yaptığı Bayındır Holding’e devredildi.
94’ün sonbaharında
Sağra’yı devir alan ve neredeyse tüm kadroları yenileyen Bayındır Holding, çok
kısa sürede üretimi sağladı, marka imajını düzeltici PR programları uyguladı,
tanıtım ve tutundurma faaliyetleri gerçekleştirdi. Ürünler yeniden kendi
kategorilerinde lider konuma geldi, special mağazalar sunum ve ürün açısından
yenilediğimiz, geliştirdiğimiz konsepti ile hızla çoğalmaya başladı.
Ama tam işler rayına
girmişken Holdingin tadını kaçıran gelişmelerde oldu. Ne zaman tanzim edildiği,
imzalandığı belli olmayan (93 de fabrika kapalı iken Sağra Ailesi tarafından
fabrikayı satma yetkisi verilmiş kişilerce diye anımsıyorum) çok yüksek
meblağlı senet ve sözleşmelere muhatap olduk. Ödemeler yapmak zorunda kaldık.
Üçüncü yılda Holdingin tepe yöneticiliğine kamudan bir atama yapılınca da özel
sektör dinamizminden, piyasa atraksiyonlarından maalesef kayıplar yaşanmaya
başlandı.
Orijini Karayolları
Müteahhitliği olan Bayındır Holding bünyesinde Sagra Üretim ve Pazarlama Grubu
hem cirosal, hem de karlılık açısından inşaat kökenli üst yönetim tarafından
(Ergun Karagöz ayrıldıktan sonra) belli ki pek tatmin edici bulunmuyordu. Çekli
satışlar, günde yüzlerce fatura kesilmesi, binlerce müşteri kaydının hesabının
takibi vs!
Markalar her şeye
rağmen pazarda hakim konumdaydı ama 2001 yılına gelindiğinde Bayındırbank’a
TMSF’nin el koyması ile Sağra Gıda için de sancılı bir süreç başladı. TMSF
denetiminde iken üretim zaman zaman aksamaya başladı, tekrar 93’e mi dönülecek
derken TMSF, 2007 yılında satışa çıkardığı Sağra Gıda’yı, 77 milyon dolarlık en
yüksek teklifi veren Toksöz Holding bünyesindeki Sanset Gıda’ya sattı.
Toksöz Holding’in
temeli 1983 yılında eczacı Erol Toksöz tarafından yüzde 100 Türk sermayeli bir
ilaç şirketi olarak Sanovel ilaca dayanır. Sanset Gıda olarak Sağra’yı işleten,
yeniden konumlandırdığı kaliteli ürünlerle pazarda tekrar yerini pekiştiren
Toksöz Holdingin 14.yılda yanı 2021’de fabrikayı Ordu’dan taşımaya karar
vermesi şaşkınlığa neden olur, Ordu’da tepkilere maruz kalır. Ama uzun sürmez,
birkaç ay içinde Toksöz Grup Sagra’yı (170-180 milyon dolar rakamları konuşuldu)
OYAK’a sattı.
Türkiye Cumhuriyeti
Millî Savunma Bakanlığı'nın kontrolündeki OYAK Kurumu, Toksöz ailesinden satın
aldığı Sanset Gıda ile yeniden çikolata pazarında Sağra’yı lider konuma taşımak
istemesi; fabrikanın Ordu’dan taşınmasının gündemden çıkması çalışanları ve
Ordu kamuoyunu da oldukça memnun etti.
Bu arada bitirmeden
yorumlarda çokça geçen yabancı sermayeli mi, boykot listesinde yer alıyor gibi
soruların nereden kaynaklandığını tam olarak bilemesem de iki farklı yorumumu
paylaşarak bitireyim.
Elbette hepsi öyle
değil ama bizim bazı şirketlerimizin bazı yöneticileri maalesef etik
yoksunudur. Kendi markalarına, şirketlerine pazarda avantaj sağlayabilmek için
kendi işlerine odaklanma yerine ciddi rakip gördükleri markaları fısıltılarla
karalamaya çalışırlar. 94 – 96 da ki bizim dönemimizde Sagra için söylenen iki
cümle hep kulağımdadır. “adları bile Türkçe değil, Sağra” ve “bizim
ürünlerimizde domuz yağı yoktur”!
Be mübarek Sağra ismi
halis Türk olan Ordu’lu Kahraman Sağırağa’nın soyadından geliyor. İngilizce ’de
“ğ” olmadığından da SAGRA olarak düzenlenmiş. Domuz yağına gelince, mevcut ürün
gamımızın üretiminde domuz yağı zaten kullanılmıyor. Ama “biz kullanmıyoruz”
diyerek rakiplerinin kullandığı algısını oluşturmaya çalışıyorlar. İtiraf
edeyim ki çok okumayan, araştırmayan bireyler olarak bu tuzağı maalesef satın
alıyor tüketicilerimiz.
İkinci olasılık ise
çok farklı.
2021 yılı öncesi 14
yıl boyunca Sagra’nın sahibi olan Toksöz Holding’in yabancı ortaklıklarından
kaynaklı böyle bir algı olabilir.
Sagra ile ilk kez
gıdaya giren Toksöz Grup, global bir grup olma yolunda ilk adım olarak 2013’te
İtalya'nın 160 yıllık geçmişi olan geleneksel ve
tarihi markası
Pernigotti'yi satın
alır. Şirketin Gianduia çikolatası, nugaları ve dondurmaları İtalya’da popülerdir. Toksöz aynı yıl İspanya’nın ünlü meyve suyu şirketi Zumos Palma’yı da satın alır.
Pasentis ve çatısı
altındaki Sanset Türkiye, Pasentis Espana ve Sanset Italy kuruluşları, müşteri
memnuniyetini esas ilkesi olarak benimsemiş ve yenilikçi vizyonuyla gıda
güvenliği, hijyen ve kaliteyi odağına alarak faaliyetlerini, dünyanın üç farklı
lokasyonunda 5 farklı üretim hattı ile 7’den 70’e herkesin beğenisine sunmuştur.
Toksöz Holding
bünyesindeki İspanya merkezli PASENTİS çatısı altındaki Sanset Türkiye, 2017
yılında Kırklareli’nde faaliyete geçen tesislerinde çikolatadan dondurmaya çok
geniş yelpazede üretim yapmakta. Muhtemelen Toksöz’ün İtalya ve İspanya’da
Pasentis çatısı altında üretim yapan fabrikalarının da olmasından hareketle
hala Sağra’nın da sahibi olduğu düşünülerek “yerli olup olmadığı” gündem
olabiliyor!
Bu da Sağra’nın son
sahibi ve yeniden Ordu ekonomisi için can simidi olan OYAK yöneticilerin SAGRA
için pazarlamanın bileşenlerini yeterince ve doğru kullanmadıklarını,
yetersizliklerini bir anlamda ortaya koyuyor. Koyabilselerdi en basiti sosyal
medyada bu tarz yorumlara denk gelmezdik!
Recep Ali Aksoylu
ETİKETLER :ÖNERİLEN HABERLER

Jerónimo Martins, Biedronka'nın Temeliyle 2024 Mali ...
Portekizli gıda dağıtım grubu Jerónimo Martins, 2024 yılının tamamında satışlarının %9,3 artışla 33,5 milyar Euro'ya ç...

Çağrı Alkaya, Stanton Chase Global Başkanı Oldu
Uluslararası liderlik danışmanlığı ve üst düzey yönetici araştırma şirketi Stanton Chase’in 2025-2028 dönemi Yönetim K...

Kolaysoft 2025’te dijital dönüşüm için inovatif çözü...
Kolaysoft Teknoloji, sektöre liderlik eden yaklaşımı, yenilikçi çözümleri ve büyüyen altyapısıyla, bu yıl da adından sö...

Ülker ikinci kez dünya birinciliğine yükseldi
Türkiye’nin lider gıda şirketi Ülker; uluslararası finansal analiz ve raporlama kuruluşu LSEG’in (London Stock Exchang...

DESA’dan Sermaye Artırımı Hamlesi
DESA Deri Sanayi ve Ticaret AŞ, Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) 9 Ocak 2025 tarihli bülteninde duyurulduğu üzere, şi...

Beypazarı Doğal Maden Suyu Brüksel’de "Üstün Lezzet...
Beypazarı Doğal Maden Suyu "Premium Şişeli" ürünüyle Avrupa'nın en prestijli gıda ödüllerinden biri olan Superior Tas...

Uyumsoft’ta üst düzey 2 atama gerçekleşti
Ülkemizin inovasyon lideri Uyumsoft’ta Ocak 2025 tarihi itibariyle üst düzey 2 atama gerçekleşti. Uyumsoft Kurumsal Hiz...
YAZARLAR
-
Editör
DeFacto’dan Erkeklere Özel ‘Rahat Ötesi’ Pantolonlar... -
M. Sabri Danabaş
Carrefour, Fransız Tren İstasyonu Mağazaları İçin La... -
Recep Ali Aksoylu
Sağırağa’dan Sagra’ya Uzun Bir Yolculukta Yanlış, Ek... -
Ş. Hakan Sönmez
İnsan Kaynakları Yöneticilerinin Görevleri -
Kemal Tanıl
2024 e girerken perakende için 2023 ne getirdi ne gö... -
Gülçin Şafak
Markanın Sessiz Kahramanları
Video Galeri

DeFacto’dan Erkeklere Özel ‘Rahat Ötesi’ Pantolonlar...

sahibinden.com’da yeni üst düzey atama:

Colin’s, 2030’da yüzde 100 yenilenebilir enerjiye ge...

PepsiCo Büyümesini 2024 Yılında da Sürdürdü

Microsoft Türkiye’nin yeni Kurumsal İletişim Direktö...

GetirYemek Türkiye’nin pizza karnesini açıkladı

Güneydoğu PERDER’de Yusuf Ekmiş Güven Tazeledi

Beta Tea’den aşkı her dem yaşatacak Sevgililer Günü ...

ŞOK Marketler “Yılın İtibarlısı” Ödülünü Aldı

Hepsiburada’nın Yeni Yönetim Kurulu Başkanı Mikheil ...
- Tetra Avrasya Ambalaj Fuarı’na Damga Vurdu.
- Dimes, Mılkshake ve Smoothıe’nin Yeni Lezzetlerini Z Kuşağın...
- Hizmet yönetimi sektöründe teknoloji devrimi.
- Amazon.com.tr’de yaz heyecanı başladı!
- Amazon Prime Türkiye’de!
- Perakende müşterisi sürdürülebilirlik bekliyor.
- ikas Pazaryeri Entegrasyonu e-ticarette pazaryeri yönetimini...
- Pozitera’yla Perakende Sektöründe Yeni Açılımlar,Yeni Ufukla...
- Pritt 50. Yılını Kutladı.
- Mağazacılıkta Operasyonel Lidere Yapılan Yatırım Verimliliği...
- Teknosa Mağazaları ‘Önlemlerle’ Birlikte 1 Haziran’da Açılıy...
- Loft Mutfak, ‘daha iyi bir yaşamın’ konuşulacağı BloomFest’i...
- Tüketici güveni Mart ayında artış gösterdi!
- Reis Gıda 22 Mart Dünya Su Günü’ne dikkat çekti.
- Basketbolseverler İçin Taraftar Buluşması Özdilek Park İstan...